Eschenbach Visolux Digital HD Instrukcja obsługi

Bedienungsanleitung

Operating instructions

Mode d'emploi

Manual de instrucciones

Istruzioni d'uso

Gebruiksaanwijzing

Betjeningsvejledning

Bruksanvisning

Käyttöopas

Instrukcja obsługi

Návod k obsluze

Strona się ładuje...

- 89 -

Nederlands

Geachte klant,

Fijn dat u hebt gekozen voor dit elektronische leesapparaat, een kwaliteits-

product van de firma Eschenbach.

Als marktleider voor loepen en leeshulpmiddelen kunnen wij bij Eschen-

bach bogen op jarenlange ervaring, die tot uitdrukking komt in de kwaliteit,

de behandeling en het design van onze producten.

Firmware-versie

Deze gebruiksaanwijzing geldt voor de op dit apparaat geïnstalleerde

firmware-versie VD7_fw_v1.0.0 of hoger.

Vóór de eerste ingebruikname

Lees vóór de eerste ingebruikname deze gebruiksaanwijzing aandachtig

door. Alleen door deze uitgebreide gebruiksaanwijzing door te nemen,

kunt u alle functies van de visolux DIGITAL HD leren kennen.

Veiligheidsinstructies

X Gevaar voor verblinding en letsel! Niet in de lichtbronnen aan

de onderkant van de behuizing kijken! Risicogroep 1 conform

EN 62471:2008. Risicowaarde van de blootstelling (EHV): 2200

seconden in 800 mm. De grenswaarde van de vrije groep wordt

vanaf 1,8 m afstand aangehouden. Risico voor het netvlies door

blauw licht 400 nm tot 780 nm.

X Laat kinderen niet zonder toezicht omgaan met elektro-apparaten.

X Laad de lezer uitsluitend op met de meegeleverde netvoedings-

adapter!

- 90 -

X Controleer de visolux DIGITAL HD en de netvoedingsadapter met

kabel op zichtbare schade. Als de visolux DIGITAL HD, de netvoe-

dingsadapter of de kabel ervan beschadigd is, koppelt u de aan-

gesloten netvoedingsadapter meteen los van de netstroom. Laat

het product door gekwalificeerd personeel nakijken, voordat u het

weer gaat gebruiken.

X Open nooit de behuizing van de visolux DIGITAL HD. Daarin bevin-

den zich geen bedieningselementen. Als de behuizing toch wordt

geopend, vervalt de garantie.

X Stel de visolux DIGITAL HD nooit bloot aan vocht.

X Bescherm de visolux DIGITAL HD tegen stoten of schokken en

overmatige hitte! Leg de visolux DIGITAL HD nooit op verwarmin-

gen of in rechtstreeks zonlicht!

X De warmteafvoerplaat aan de achterkant voert, als het apparaat in

werking is, de ontstane warmte uit het inwendige van het apparaat

af. Een duidelijk hogere temperatuur van het apparaat is normaal.

X Wijs ook andere personen - vooral kinderen - op deze gevaren!

Inhoud van het pakket

X visolux DIGITAL HD

X USB-kabel (type C)

X HDMI-kabel

X Oplader met adapters voor EU, GB, US, AUS

X Etui

X Reinigingsdoekje

X Gebruiksaanwijzing

X Keycord

Strona się ładuje...

- 99 -

Beeldbestanden op de SD-kaart beheren

Markeer dit symbool en druk op de -toets om het in het vorige hoofd-

stuk beschreven submenu te openen. Wanneer u via het instellingsmenu

het beeldbestandsbeheer hebt opgeroepen, gaat u via het symbool

terug naar het eerste niveau van het instellingsmenu.

Traploze vergroting in-/uitschakelen

Markeer dit symbool en druk op de -toets om de functie voor traploze

vergroting in of uit te schakelen met de toetsen (d) en (f).

Als de functie is ingeschakeld, verschijnt het symbool , bij uitge-

schakelde functie het symbool .

Verlichting voor leesmateriaal instellen

Markeer dit symbool en druk op de -toets om middels de volgende

symbolen de verlichting voor het leesmateriaal in te stellen:

- de volledige LED-verlichting in- of uitschakelen

- alleen de onderste rij LED’s is ingeschakeld

- de bovenste LED’s rechts en links branden op half vermogen

- de bovenste LED’s rechts en links branden op vol vermogen

Bevestig de gewenste verlichting met de -toets.

Middels het symbool en bevestiging met de -toets gaat u terug

naar het eerste niveau van het instellingsmenu.

Displayhelderheid instellen

Markeer dit symbool en druk op de -toets om middels de volgende

symbolen de displayhelderheid in te stellen:

- Displayhelderheid = 50%

- Displayhelderheid = 75%

Strona się ładuje...

- 102 -

- Positie van de leeslijn omlaag verschuiven resp. leesregel verklei-

nen

- Leeslijn/-regel in-/uitschakelen

- Omschakeling ‘Rode leeslijn’ of ‘Leesregel’

Middels het symbool gaat u terug naar het instellingsmenu.

Weergave van valse kleuren configureren

Markeer dit symbool om vervolgens met de -toets de combinaties

van valse kleuren te selecteren die later bij drukken op de -toets (j)

beschikbaar moeten zijn. Standaard zijn zwart-wit en wit-zwart geacti-

veerd. De niet geactiveerde combinaties worden weergegeven met een

×

.

Markeer de gewenste combinaties met de beide scrolltoetsen (q, i) en

wijzig de status ervan met de -toets.

Middels het symbool gaat u terug naar het instellingsmenu.

Datum en tijd instellen

Markeer dit symbool en druk op de -toets om tijd en datum in te

stellen. Markeer het symbool om met de -toets het cijfer van de

wit weergegeven parameters te verhogen. Markeer het symbool om

met de -toets het cijfer van de wit weergegeven parameters te verla-

gen. Markeer het symbool en druk op de -toets om de volgende

parameter voor instelling te selecteren. Markeer “24H” en druk op de

-toets om van de 24-uurs weergave over te gaan op de in Engelstali-

ge landen gebruikelijke 12-uurs weergave en vice versa.

Als alternatief kunt u de waarde van een geselecteerde parameter ook

met de toets (d) verhogen en met de toets (f) verlagen.

Middels het symbool gaat u terug naar het instellingsmenu.

Strona się ładuje...

- 151 -

- slå på eller av hele LED-belysningen

- slå på kun nedre LED-rad

- øvre LED-ene til høyre og venstre lyser kun med halv effekt

- øvre LED-ene til høyre og venstre lyser med full effekt

Bekreft ønsket belysning med -tasten.

Ved hjelp av -symbolet og bekreftelse med -tasten kommer du

tilbake til første nivå av innstillingsmenyen.

Stille inn lysstyrke på skjermen

Marker dette symbolet og trykk på -tasten for å stile inn lysstyrke av

skjermen ved hjelp av følgende symboler:

- Lysstyrke skjerm = 50 %

- Lysstyrke skjerm = 75 %

- Lysstyrke skjerm = 100 %

Ved hjelp av -symbolet og bekreftelse med -tasten kommer du

tilbake til første nivå av innstillingsmenyen.

Still inn signaltone

Den aktuelle innstilte signaltonen vises som symbol. Marker dette sym-

bolet og trykk på -tasten for å stile inn signaltonene på apparatet

med følgende symboler:

- Signaltone 1

- Signaltone 2

- Ingen signaltone

Etter valg av ønsket verdi går apparatet tilbake til å vise første menynivå.

Strona się ładuje...

- 175 -

Polski

Szanowna Klientko, Szanowny Kliencie,

gratulujemy zakupu tego urządzenia elektronicznego, wysokiej jakości

produktu rmy Eschenbach.

Jako wiodący na rynku producent lup i szkieł powiększających do czytania,

rma Eschenbach ma wieloletnie doświadczenie, odzwierciedlające się

w wyśmienitej jakości, obsłudze oraz wyglądzie naszych produktów.

Wersja oprogramowania sprzętowego

Niniejsza instrukcja dotyczy zainstalowanej w tym urządzeniu wersji opro-

gramowania sprzętowego „VD7_fw_v1.0.0“ lub nowszej.

Przed pierwszym uruchomieniem

Przed pierwszym uruchomieniem należy starannie przeczytać niniejszą in-

strukcję. Tylko przeczytanie tej wyczerpującej instrukcji umożliwia poznanie

wszystkich funkcji urządzenia visolux DIGITAL HD.

Wskazówki dotyczące bezpieczeństwa

X Niebezpieczeństwo oślepienia i odniesienia obrażeń! Nie patrz bez-

pośrednio w źródła światła pod obudową! Grupa ryzyka 1 według

EN 62471:2008. Wartość zagrożenia przy ekspozycji (EHV): 2200

sekund na 800 mm. Wartość graniczna wolnej grupy dotrzymywana

jest od odległości 1,8 m. Zagrożenie dla siatkówki spowodowane

niebieskim światłem 400 nm do 780 nm.

X Nie pozwalaj dzieciom korzystać z urządzeń elektrycznych bez opieki.

X Urządzenie należy ładować wyłącznie za pomocą zasilacza siecio-

wego dostarczonego wraz z urządzeniem.

- 176 -

X Sprawdź, czy w urządzeniu visolux DIGITAL HD i zasilaczu siecio-

wym z przewodem nie ma widocznych śladów uszkodzeń. W przy-

padku stwierdzenia uszkodzenia urządzenia visolux DIGITAL HD,

zasilacza sieciowego lub jego przewodu, jak najszybciej odłącz

zasilacz sieciowy od zasilania elektrycznego. Przed ponownym

użyciem urządzenia, oddaj do sprawdzenia wykwalikowanemu

specjaliście.

X Nigdy nie otwieraj obudowy urządzenia visolux DIGITAL HD.

W środku urządzenia nie ma żadnych elementów obsługowych.

W przypadku otwarcia obudowy gwarancja wygasa.

X Nigdy nie wystawiaj urządzenia visolux DIGITAL HD na działanie

wilgoci.

X Chroń urządzenie visolux DIGITAL HD przed uderzeniami i działa-

niem nadmiernej temperatury! Nie kładź nigdy urządzenia visolux

DIGITAL HD na grzejniku ani w nasłonecznionym miejscu!

X Blacha odprowadzająca ciepło na dolnej stronie urządzenia od-

prowadza podczas pracy ciepło z wnętrza urządzenia. Odczuwalne

nagrzewanie się jest zjawiskiem normalnym.

X Zwróć na te zagrożenia uwagę również innym osobom, a w szcze-

gólności dzieciom!

Zakres dostawy

X visolux DIGITAL HD

X kabel USB typu C

X Kabel HDMI

X Ładowarka (z adapterem dla UE, GB, US, AUS)

X Etui

X Szmatka do czyszczenia

X Instrukcja obsługi

X Smycz

- 177 -

Elementy funkcyjne

(ilustracje, patrz rozkładana okładka)

1. Prawy przycisk do przewijania

2. Kontrolka ładowania, dioda LED

3. Przyłącze zasilacza sieciowego

4. Złącze USB

5. Przycisk „MENU” do otwierania menu sterującego

6. Wyjście HDMI

7. Rozkładana podpórka

8. Lewy przycisk do przewijania

9. Oświetlenie LED do czytania

10. Blacha odprowadzająca ciepło

11. Kamera

12. Przycisk do powiększenia obrazu

13. Przycisk do pomniejszania obrazu

14. Ekran

15. Przycisk włącznika/wyłącznika

16. Przycisk do wywoływania funkcji kontrastu

17. Przycisk do zapisu plików obrazów i zatwierdzania opcji menu

18. Karta SD

19. Zatyczka wnęki karty SD

20. Ucho do przeciągania linki do zawieszenia urządzenia

21. Otwór do resetowania urządzenia

- 178 -

Obsługa

Ładowanie wewnętrznego akumulatora:

Przed pierwszym użyciem urządzenia visolux DIGITAL HD należy całko-

wicie naładować wbudowany akumulator!

W celu naładowania umieścić wtyk kabla ładowania w przyłączu do zasila-

cza sieciowego (e) urządzenia visolux DIGITAL HD. Następnie połączyć

ładowarkę z wtyczką odpowiednią do miejsca ładowania i włożyć ładowarkę

do gniazda sieciowego. Czas ładowania wynosi około 3 godzin. Podczas

ładowania kontrolka ładowania LED (w) świeci się w kolorze czerwonym.

Po zakończeniu ładowania kontrolka świeci się w kolorze zielonym. Po

zakończeniu ładowania odłączyć ładowarkę z gniazda oraz od urządzenia

visolux DIGITAL HD.

Podczas ładowania można korzystać z urządzenia visolux DIGITAL HD.

Jednak na skutek korzystania z urządzenia w podczas ładowania, czas

ładowania się wydłuży.

Włączanie/wyłączanie

Nacisnąć i przytrzymać przez jedną sekundę przycisk (h), by włączyć urzą-

dzenie visolux DIGITAL HD. Obraz z kamery jest wyświetlany na ekranie w

trybie na żywo (g). Przy górnej krawędzi ekranu 3 symbole wskazują przez

ok. 2 sekundy stan naładowania akumulatora, ostatnio ustawione powięk-

szenie oraz stopień ustawienia jasności ekranu. Symbole baterii mają

następujące znaczenie:

Akumulator w pełni naładowany Naładowanie 75 %

Naładowanie 50 % Naładowanie 25 %

Akumulator rozładowany

Aby wyłączyć urządzenie, naciśnij i przytrzymaj przycisk wł./wył. (h) przez

jedną sekundę. Aktualne ustawienia powiększenie, sposobu wyświetlania

oraz jasności wyświetlacza zostają zapisane.

- 179 -

W celu zaoszczędzenia energii wbudowanego akumulatora urządzenie

visolux DIGITAL HD wyłącza się automatycznie, gdy nie jest poruszane

przez ponad 5 minuty. Jeżeli chcesz dalej korzystać z czytnika, musisz go

wtedy ponownie włączyć.

Czytanie za pomocą urządzenia

Włączyć urządzenie visolux DIGITAL HD, odchylić podpórkę (u) i ustawić

urządzenie na tekst do czytania. Obraz obszaru pod kamerą (s) jest wi-

doczny na ekranie (g).

Przy korzystaniu z minimalnego współczynnika powiększenia 2× na ekranie

widoczny jest wycinek tekstu o wielkości 7 cm. Przy większym powiększe-

niu jest on odpowiednio mniejszy.

DLS (Dynamic Line Scrolling)

Dzięki możliwości przewijania także przy większym powiększeniu nie trzeba

przesuwać całego urządzenia w bok, by przeczytać całą kolumnę w gazecie.

Nacisnąć ponownie prawy przycisk przewijania (q) lub nacisnąć go i

przytrzymać, by przesunąć wycinek obrazu w prawo. Nacisnąć ponownie

lewy przycisk przewijania (i) lub nacisnąć go i przytrzymać, by przesunąć

wycinek obrazu w lewo.

Nacisnąć szybko kolejno dwa razy lewy przycisk przewijania, by przesunąć

wycinek obrazu do lewej krawędzi. W ten sposób można szybko znaleźć

początek następnego wiersza.

Można rozpocząć czytanie.

- 180 -

Porady dla polepszenia orientacji

Podpórka ma nacięcia (A), które są w jednej linii z osią kamery. Dzięki tym

nacięciom można łatwiej wycentrować urządzenie także na okrągłe przed-

mioty, by np. odczytać składniki na puszkach z napojami itp.

Po stronie spodniej znajdują się wyczuwalne wypukłości (B), które odpowia-

dają bocznym granicom pola widzenia.

Po stronie czołowej znajdują się wyczuwalne oznaczenia (C), które wskazu-

ją pozycje kamery po stronie spodniej.

- 181 -

Ustawianie współczynnika powiększenia

W chwili włączenia obraz jest przedstawiany z takim współczynnikiem

powiększenia, jak przy ostatnim wyłączeniu urządzenia. Nacisnąć i przy-

trzymać przycisk , by zwiększyć powiększenie aż do 22×. Nacisnąć i

przytrzymać przycisk , by zmniejszyć powiększenie do 2×. Te przyciski

można też krótko kolejno naciskać, by zmieniać współczynnik powiększe-

nia.

Ustawienia kombinacji barwnych

Aby pokazać obraz z kamery w innych kolorach dla zwiększenia kontrastu,

nacisnąć przycisk (j). W razie potrzeby ponownie nacisnąć przycisk,

aby przełączyć się między różnymi kombinacjami barwnymi, a następnie

powrócić do widoku w kolorach naturalnych. W chwili dostawy jako kombi-

nacje barwne ustawione są czarno-biały i biało-czarny.

Aby skongurować inne kombinacje barwne, należy wywołać podmenu

wyboru kombinacji barwnych. W tym celu nacisnąć przycisk MENU (t),

przejść przyciskami przewijania (q, i) do symbolu i zatwierdzić wybór

naciśnięciem przycisku . Następnie wybrać przyciskami przewijania (q,

i) symbol i ponownie zatwierdzić przyciskiem . Wybór odpowiedniej

kombinacji barwnej odbywa się także przyciskami przewijania (q, i), do

zatwierdzania zmiany statusu służy przycisk . Nieaktywne kombinacje

są oznaczone

×

.

Nacisnąć przycisk MENU (t), by opuścić menu ustawień.

Zapis obrazu na żywo do pliku

Nacisnąć krótko przycisk (k), by wyświetlić na ekranie bieżący obraz

z kamery jako obraz nieruchomy i zapisać go na karcie SD w urządzeniu.

Nacisnąć krótko przycisk , by powrócić do obrazu na żywo.

- 182 -

Wywoływanie plików obrazów z karty SD

Aby wyświetlić zapisane wcześniej na karcie SD pliki obrazów, nacisnąć i

przytrzymać przez 3 sekundy przycisk lub otworzyć opisane poniżej

menu ustawień przyciskiem MENU (t) i symbolem . Zostanie wyświe-

tlone następujące menu:

Poniżej pośrodku wyświetlany jest aktualnie wybrany plik obrazu. Po lewej

stronie jest poprzedni plik, a po prawej - następny.

Obydwoma przyciskami przewijania (q, i) należy zaznaczyć poszczególne

symbole, które mają opisane poniżej funkcje:

- wybór poprzedniego pliku

- wybór następnego pliku

- wybór aktualnie wybranego pliku jako ulubionego. Jeśli nie wybrano

ulubionego pliku, symbol jest przekreślony.

Wskazówka: Zawsze plik obrazu zaznaczony jako ulubiony jest wyświetlany

przy wywołaniu menu najpierw pośrodku pod symbolami.

Dlatego za każdym razem można zaznaczyć jako ulubiony

tylko jeden plik.

- usunięcie wybranego pliku z karty SD

- zamknięcie menu i powrót do widoku na żywo

Symbol każdorazowo zaznaczonej funkcji jest nieco większy. Aby aktywować

wybraną funkcję, nacisnąć przycisk (k).

Aby wyświetlić środkowy plik na pełnym ekranie, nacisnąć przycisk .

Za pomocą przycisków i można ustawiać różne współczynniki

powiększenia.

- 183 -

Wybrany wycinek obrazu można przesuwać w bok na ekranie obydwoma

przyciskami przewijania (q, i). Przy współczynniku powiększenia 1×

można przeskoczyć lewym przyciskiem przewijania bezpośrednio do po-

przedniego, a prawym przyciskiem przewijania do następnego pliku obrazu.

Przy wyświetlaniu pliku obrazu ze współczynnikiem powiększenia 1×

można nacisnąć przycisk MENU (t), by ponownie wyświetlić 5 opisanych

symboli menu. Nacisnąć przycisk ponownie, by ukryć symbole.

Usuwanie plików obrazów

Aby usunąć wybrany plik obrazu z karty SD, zaznaczyć symbol usuwania

i zatwierdzić przyciskiem (k). Teraz u dołu po lewej stronie ekranu

znajduje się symbol zatwierdzenia , a po prawej symbol anulowania .

Przyciskami przewijania (q, i) można wybrać lub . Wybrany sym-

bol jest każdorazowo wyświetlany jako nieco większy. Nacisnąć przycisk

, by wykonać wybraną funkcję.

Wywoływanie menu ustawień

Nacisnąć przycisk MENU (t), by wywołać pierwszy poziom menu ustawień:

- 184 -

Obydwoma przyciskami przewijania (q, i) należy zaznaczyć poszcze-

gólne symbole, które mają opisane poniżej funkcje: Symbol każdorazowo

zaznaczonej funkcji jest nieco większy i częściowo wyróżniony barwnie.

Aby włączyć lub wyłączyć wybraną funkcję lub wywołać ukryte podmenu,

nacisnąć przycisk (k). Te same przyciski służą do sterowania także

w podmenu.

Menu ustawień można w każdej chwili zakończyć naciśnięciem przycisku

MENU (t).

Włączanie / wyłączanie linii / wiersza czytania

Zaznaczyć ten symbol i nacisnąć przycisk , by włączyć lub wyłączyć

linię / wiersz czytania. Można je później dokładniej ustawić w menu. Przy

włączonej funkcji pomocy przy czytaniu wyświetlany jest symbol , a przy

wyłączonej – symbol .

Zarządzanie plikami obrazów na karcie SD

Zaznaczyć ten symbol i nacisnąć przycisk , by wywołać podmenu opi-

sane w poprzednim rozdziale. Jeżeli z poziomu menu ustawień wywołano

zarządzanie plikami obrazów, symbolem można przejść do pierwszego

poziomu menu ustawień.

Włączanie / wyłączanie bezstopniowego powiększania

Zaznaczyć ten symbol i nacisnąć przycisk , by włączyć lub wyłączyć

przyciskami (d) i (f) funkcję bezstopniowego powiększenia.

Przy włączonej funkcji wyświetlany jest symbol , a przy wyłączonej –

symbol .

Włączanie oświetlenia do czytania

Zaznaczyć ten symbol i nacisnąć przycisk , by następującymi symbola-

mi ustawić oświetlenie do czytania:

- 185 -

- włączanie lub wyłączanie całego oświetlenia LED

- tylko dolny rząd oświetlenia jest włączony

- górne diody LED po prawej i po lewej świecą z połową mocy

- górne diody LED po prawej i po lewej świecą pełną mocą

Zatwierdzić żądane ustawienie przyciskiem .

Naciskając przycisk i zatwierdzając przyciskiem można powrócić

do pierwszego poziomu menu ustawień.

Ustawianie jasności ekranu

Zaznaczyć ten symbol i nacisnąć przycisk , by następującymi symbolami

ustawić jasność ekranu:

- jasność ekranu = 50%

- jasność ekranu = 75 %

- jasność ekranu = 100 %

Naciskając przycisk i zatwierdzając przyciskiem można powrócić

do pierwszego poziomu menu ustawień.

Ustawianie dźwięku sygnału

Ustawiony każdorazowo dźwięk sygnału jest wyświetlany jako symbol.

Zaznaczyć ten symbol i nacisnąć przycisk , by następującymi symbolami

ustawić dźwięk sygnału urządzenia:

- dźwięk sygnału 1

- dźwięk sygnału 2

- brak dźwięku sygnału

Po wybraniu żądanej wartości urządzenie ponownie wyświetla pierwszy

poziom menu.

- 186 -

Włączanie / wyłączanie funkcji podziału ekranu

Zaznaczyć ten symbol i nacisnąć przycisk , by włączyć lub wyłączyć

funkcję podziału ekranu. W ten sposób określa się, czy po podłączeniu

urządzenia HDMI wbudowany ekran ma nadal wyświetlać obraz, czy nie.

Przy włączonej funkcji wyświetlany jest symbol , a przy wyłączonej –

symbol .

Włączenie tej funkcji zmniejsza częstotliwość odświeżania ekranu obu urzą-

dzeń do 30 obrazów na sekundę. Dlatego z funkcji podziału ekranu należy

korzystać tylko wtedy, gdy dodatkowy ekran jest koniecznie potrzebny do

orientacji w tekście.

Ustawianie szybkości czytania

Zaznaczyć ten symbol i nacisnąć przycisk , by za pomocą następu-

jących symboli ustawić szybkość czytania dla funkcji DSL (Dynamic Line

Scrolling, dynamiczne przewijanie wierszy), czyli prędkość przesuwu, z jaką

obraz na żywo przesuwa się na wyświetlaczu podczas przewijania.

- niska prędkość czytania

- średnia prędkość czytania

- duża prędkość czytania

Po wybraniu tych symboli przyciskami przewijania (q, i) w tle przedsta-

wiona jest przykładowo prędkość czytania, związana z każdym przyciskiem.

Po wybraniu żądanej wartości urządzenie ponownie wyświetla pierwszy

poziom menu. Aby bez zmian powrócić do pierwszego poziomu menu usta-

wień, wybrać symbol i nacisnąć przycisk .

Strona się ładuje...

Eschenbach Visolux Digital HD Instrukcja obsługi

Eschenbach Visolux Digital HD Instrukcja obsługi

w innych językach

Powiązane artykuły

Inne dokumenty