- 66 -
CZĘŚĆ II – Obsługa
1. Montaż
Następujące informacje są niezwykle ważne dla dokładności
pozycjonowania i naprowadzania Państwa teleskopu w czasie
obserwacji nocą.
Państwa teleskop posiada tzw. „montaż paralaktyczny “ (także montaż
akwatorialny). Ten cechuje się dwoma prostopadłymi do siebie,
ruchomymi osiami. (rys. 16, a+b)
Tzw. oś rektascencji (także RA lub oś godzinna) (rys. 16, b) musi być
skierowana równolegle do osi bieguna ziemi (rys. 26, c). Właściwe
ustawienie wysokości bieguna opisane jest w Części II – 4. (obsługa
– ustawienie).
Za pomocą osi deklinacyjnej (także DEC lub oś elewacji) (rys. 16, a)
proszę ustawić wysokość obiektu na niebie w stosunku do równika
niebieskiego (rys. 26, d). W tym celu proszę pobrać współrzędne
deklinacji obiektu niebieskiego z mapy gwiazd lub odkryć obiekty
samemu.
Poprzez ręczne użycie osi rektascencji za pomocą giętkiego wału
(rys. 1, 15) wyrównują Państwo ustawicznie obrót kuli ziemskiej w
przeciwnym kierunku. W ten sposób wybrany przez Państwa
(=nastawiony) obiekt pozostaje cały czas w polu widzenia okularu.
Ponieważ oś rektascencji musi być ciągle poruszana w kontrolowany
sposób poprzez giętkie wały, sensowne wydaje się zastosowanie
elektrycznego naprowadzania (przyrząd do dyspozycji – patrz Części:
montaż).
2. Ustawienie:
Ciemne miejsce jest bardzo ważne dla wielu obserwacji, ponieważ
przeszkadzające światła (lampy, latarnie) wpływają w dużym stopniu
negatywnie na ostrość szczegółową obrazu teleskopu.
Gdy przechodzą Państwo z jasnego pomieszczenia na zewnątrz,
Państwa oczy muszą się najpierw przyzwyczaić się do ciemności. Po
ok. 20 min. mogą Państwo rozpocząć obserwację astronomiczną.
Nie należy przeprowadzać obserwacji z zamkniętych pomieszczeń, a
teleskop wraz z osprzętem proszę postawić ok. 30 min. przed
rozpoczęciem obserwacji na przeznaczonym miejscu, aby zapewnić
wyrównanie temperatury w tubusie.
Oprócz tego powinni Państwo zwrócić na to uwagę, aby teleskop
znajdował się na równym, stabilnym podłożu.
3. Równowaga:
Państwa teleskop musi zostać wyważony przed obeserwacją. Tzn. oś
deklinacji i rektascencji ustawiane są do łatwo przebiegającej i
dokładnej obsługi.
Oś rektascencji jest wyważana w ten sposób, że odkręcają Państwo
śrubę ustalającą (rys. 16, I) i przekręcają pręt odważnikowy do pozycji
poziomej. Proszę przesunąć teraz na pręcie odważnik zabezpieczający
(rys. 16, H), aż tubus i przeciwwaga pozostaną w pozycji poziomej.
Proszę ponownie przykręcić śrubę ustalającą (rys. 16, I) osi
rektascencji. Oś deklinacji jest wyważana w ten sposób, że odkręcają
Państwo śrubę ustalającą (rys. 16, D) osi deklinacji. Następnie proszę
odkręcić śruby umocowania tubusu (rys. 16, A) i przesunąć tubus tak,
aby także i on pozostał w pozycji poziomej. Proszę nie zapomnieć o
ponownym dokręceniu śrub umocowania tubusu i śruby ustalającej osi
deklinacyjnej.
4. Nastawienie:
Proszę ustawić oś szerokości geograficznej (rys. 16, F) (wysokość
bieguna) w ten sposób, że odkręcają Państwo śrubę ustalającą
(rys. 18, X) i ustawiają odpowiednio wysokość bieguna śrubą
nastawczą (rys. 18, Y).
Liczba, którą ustawią Państwo na osi, orientuje się według szerokości
geograficznej Państwa stanowiska. (np. Monachium 48°, Hamburg
53°).
Proszę nie zapomnieć o ponownym dokręceniu śruby ustalającej.
Następnie proszę ustawić oś deklinacji (rys. 16, C), poprzez
odkręcenie i dokręcenie śruby ustalającej (rys. 16, D) na 90°. Tubus
teleskopu jest teraz nastawiony równolegle do osi ziemi. Nazywane jest
to ustawieniem polarnym.
WSKAZÓWKA:
SzerokoÊç geograficznà Paƒstwa stanowiska
obserwacji odnajdà Paƒstwo w atlasie zawsze na
prawym bàdê lewym marginesie mapy. Informacje
otrzymajà Paƒstwo równie˝ w urz´dzie miasta,
katastralnym lub w internecie: tutaj np. na
www.heavens-above.com. Tam mogà Paƒstwo jako
„Anonymous user > Select“ wybraç Paƒstwa kraj;
Paƒstwa dane zostanà wtedy wyÊwietlone.
i
5. Nastawienie biegunowe:
Proszę skierować teleskop wejściem tubusa do przodu w kierunku
północnym. W tym celu proszę odkręcić śrubę ustalającą (rys. 19).
Teraz mogą Państwo przekręcić tubus teleskopu i ustawić go dokład-
nie na Północ. Ewentualnie mogą Państwo użyć kompasu do pomocy.
Następnie należy ponownie dokręcić śrubę ustalającą.
Proszę sprawdzić, czy Państwa teleskop jest tak ustawiony, jak widać
na rys. 28. Odważnik (rys. 28, X) skierowany jest w dół i przedstawia
razem z tubusem oś pionową.
W tej pozycji widzą Państwo przez szukacz region polarny z gwiazdą
polarną. Gwiazda polarna jest najjaśniejszym obiektem tego regionu.
(rys. 27)
Powinna ona być widoczna w środku pola widzenia okularu (f=20 mm).
Ustawienie biegunowe jest osiągnięte. To ustawienie wymaga wiele
cierpliwości, wynagradza jednak Państwa podczas poszukiwań za
pomocą współrzędnych astronomicznych dobrą możliwością pozycjo-
nowania.
W tym ustawieniu biegunowym półkola (skale) osi deklinacyjnej (rys.
29) powinny być ustawione na „9“ (= 90°) a oś rektascencji (rys. 30)
na „0“ (= 0 godzin). W razie potrzeby muszą Państwo delikatnie prze-
kręcić obydwie skale do odpowiednich wartości (każdorazowo oriento-
wać się według strzałek).
Po tym ustawieniu mogą Państwo korzystając z pomocy koła podzia-
łowego (skal) szukać obiektów niebieskich (patrz także 3.1. Możliwe
obiekty obserwacji).
6. Szukacz
Państwa teleskop jest teraz mniej więcej ustawiony i nastawiony.
Aby osiągnąć wygodną pozycję obserwacyjną, proszę ostrożnie odkrę-
cić śrubę uchwytu tubusa (rys. 9, X), tak aby mogli Państwo kręcić
tubusem teleskopu. Proszę ustawić okular i szukacz LED w pozycji, z
której mogą Państwo wygodnie prowadzić obserwację.
Precyzyjne ustawienie następuje za pomocą szukacza lunetkowego.
Należy spojrzeć przez wizjer i spróbować wycelować tak, aby gwiazda
polarna (rys. 27) pokryła się z punktem świetlnym. 15). Przy dokładnym
ustawieniu będzie Państwu pomocny wał (rys. 16, K) osi godzinnej (rys.
16, b) oraz wał (rys. 16, E) osi deklinacyjnej (rys. 16, a).
7. Obserwacja
Po tym jak ustawili Państwo gwiazdę polarną w szukaczu LED, będą
Państwo mogli, spoglądając przez okular,
rozpoznać w teleskopie gwiazdę polarną.
W razie potrzeby mogą Państwo za pomocą giętkiego wału podjąć
dokładne ustawienie na gwiazdę, jak również ustawienie ostrości
obrazu za pomocą pokrętła ustawienia ostrości (7).
Oprócz tego mogą Państwo teraz poprzez wymianę okularu (mniejsza
ogniskowa) ustawić większe powiększenie. Proszę zwrócić uwagę, że
powiększenie gwiazd jest prawie niezauważalne.
WSKAZÓWKA:
Okulary sà systemami soczewek zwróconymi ku
oczom. Poprzez okular zostaje odebrany obraz w
punkcie ogniskowym obiektywu, tzn. zostaje ukazany i
jeszcze raz powi´kszony. Potrzebne sà okulary z
ró˝nymi ogniskowymi, aby osiàgnàç ró˝ne
powi´kszenia. Prosz´ rozpoczynaç ka˝dà obserwacj´
z okularem o niskim powi´kszeniu (= wy˝sza ognisko-
wa 20mm).
i