- 52 -
5. Wyszukiwanie gwiazd
Początkowo orientacja na gwiaździstym niebie z pewnością sprawi Ci
trudność, ponieważ gwiazdy oraz gwiazdozbiory znajdują się stale w
ruchu i zmieniają swoją pozycję na niebie w zależności od pory roku,
daty i czasu zegarowego.
Wyjątek stanowi gwiazda polarna. Jest to gwiazda stała i stanowi ona
punkt wyjściowy wszystkich map gwiezdnych. Na rysunku pokazano
kilka znanych gwiazdozbiorów i układów gwiezdnych widzialnych przez
cały rok. Układ ciał niebieskich zależy jednak od daty i czasu zegaro-
wego.
6. Akcesoria
Państwa teleskop posiada w podstawowym wyposażeniu wiele
akcesoriów (rys. 2) W zależności od modelu mogą to być
6.1. Okulary
Przez wymianę okularów określają Państwo odpowiednie powiększenie
teleskopu.
Wzór na obliczenie powiększenia:
ognisk. teleskopu : ognisk. okularu = powiększenie
Przykłady:
ognisk.
teleskopu
ognisk.
okularu
powiększenie powiększenie z
Soczewka Barlowęa 3x
700 mm 20 mm 35X 105X
700 mm 4 mm 175X 525X
6.2. Lustro zenitalne (tylko refraktor)
Zwierciadło zenitalne (19) powoduje odwrócenie obrazu (odbicie
zwierciadlane) i jest dlatego używane tylko do obserwacji nieba.
6.3. Soczewka Barlowęa:
Z soczewką Barlowęa 3x (20) osiągną Państwo dodatkowo trzykrotnie
większe powiększenie.
6.3.1 Montaż i obsługa teleskopów soczewkowych
Jeśli używają Państwo teleskopu soczewkowego, soczewka Barlowęa
powinna być stosowana wyłącznie w lustrze zenitalnym (rys. 12a, 19).
Wtedy należy usunąć okular z lustra zenitalnego i zastąpić go przez
soczewkę Barlowęa. Następnie należy włożyć okular najpierw z
największą ogniskową i dokręcić ręcznie śrubę zaciskową w celu
unieruchomienia (rys. 21, Z).
6.3.2 Montaż i obsługa teleskopów zwierciadlanych
Jeśli używają Państwo teleskopu zwierciadlanego, należy odkręcić
śrubę zaciskową w nasadce okularu (rys. 21, X) i usunąć okular z
nasadki okularu. Następnie proszę wsadzić soczewkę Barlowęa prosto
w nasadkę okularu i ponownie dokręcić ręcznie śrubę zaciskową. Na
koniec proszę włożyć najpierw okular z największą ogniskową do
soczewki Barlowęa i unieruchomić śrubą zaciskową (rys. 21, Z).
6.4 Uchwyt na smartfona
Umieścić okular w uchwycie na smartfona oraz mocno dokręcić śrubę
(rys. 23, X) do uchwytu. Następnie włożyć uchwyt na smartfona wraz
z okularem do króćca okularu (6) lub lustra zenitalnego (19) (teleskopy
soczewkowe) i mocno dokręcić śruby zaciskowe (rys. 23, Y) na króćcu
lub lustrze zenitalnym. Następnie należy uruchomić aplikację kamery w
smartfonie. Przycisnąć smartfon do płytki nośnej i upewnić się, że jest
dobrze przymocowany. Kamera musi być położona dokładnie nad oku-
larem. Dokładnie wyśrodkować smartfon, aby znajdował się pośrodku,
ponad okularem i aby na wyświetlaczu było dokładnie widać wyśrodko-
wany obraz. Ewentualnie może okazać się konieczne, aby przy pomocy
funkcji zoom pokazać obraz na pełnym ekranie smartfona. Przyssawki
muszą być suche, czyste oraz nie mogą być pokryte kurzem lub bru-
dem. Nie przejmujemy odpowiedzialności za smartfony, które zostały
upuszczone lub uszkodzone w wyniku nieprawidłowego użytkowania.
7. Demontaż
Po zapewne interesującej i pomyślnej obserwacji zalecane jest, aby cały
teleskop przechowywać w pomieszczeniu suchym i dobrze wywietrzo-
nym. Przy niektórych modelach teleskopów można montaż i statyw
rozdzielić przez proste rozkręcenie. Państwa ustawienia montażu pozo-
stają przy tym niezmienione. Proszę nie zapomnieć o nałożeniu pokryw
przeciwpylnych na wlot tubusa i na nasadkę okularu. Powinni Państwo
także wszystkie okulary i osprzęt optyczny ulokować w odpowiednich
pojemnikach
WSKAZÓWKI dotyczące czyszczenia
Czyścić soczewki (okulary i/lub obiektywy) wyłącznie miękką i niepo-
zostawiającą włókien szmatką (np. z mikrowłókna). Nie przyciskać zbyt
mocno szmatki, aby nie porysować soczewek.
Aby usunąć trwalsze zabrudzenia, zwilżyć szmatkę płynem do czysz-
czenia okularów i przetrzeć nią soczewki, lekko przyciskając.
Chronić urządzenie przed kurzem i wilgocią! Po użyciu – szczegól-
nie przy dużej wilgotności powietrza – pozostawić urządzenie przez
pewien czas w temperaturze pokojowej, aby wyparowały resztki wilgo-
ci.
Część III – Załącznik
1. Możliwe obiekty obserwacji
Poniżej wyszukaliśmy dla Państwa kilka bardzo interesujących ciał
niebieskich i zbiorów gwiazd i je objaśniliśmy. Na końcu instrukcji mogą
Państwo zobaczyć nawiązujące do tego rysunki, z których dowiedzą
się Państwo, jak można te obiekty zobaczyć przez Państwa teleskop z
dostarczonymi okularami przy dobrych warunkach pogodowych.
Księżyc (rys. 24)
Księżyc jest jedynym naturalnym satelitą ziemi
Orbita: ok. 384.400 km oddalona od ziemi
Średnica: 3.476 km
Odległość: 384.401 km
Księżyc jest znany od prahistorycznych czasów. Jest on po słońcu
drugim co do jasności obiektem na niebie. Ponieważ księżyc okrąża
raz na miesiąc ziemię, zmienia się stale kąt między ziemią, księżycem i
słońcem; widać to po cyklach faz księżyca. Czas pomiędzy dwoma
nowiami księżyca wynosi 29,5 dni (709 godzin)
Gwiazdozbiór ORION / M42 (rys. 25)
Rektascencja: 05:32.9 (godziny : minuty)
Deklinacja: -05:25 (stopnie : minuty)
Odległość: 1.500 lat świetlnych
W odległości 1600 lat świetlnych Mgławica Oriona (M42) jest najjaśniej-
szą dyfuzyjną mgłą na niebie – widoczna gołym okiem, i wartym obejrze-
nia obiektem dla teleskopów we wszystkich rozmiarach, od najmniejszej
lornetki polowej do największych naziemnych obserwatoriów i teleskopu
w przestrzeni kosmicznej Hubble.
Chodzi tu o główną część dużo większej chmury z gazu wodoru i kurzu,
która z 10 stopniami obejmuje ponad połowę Gwiazdozbioru Oriona.
Rozmiar tej gigantycznej chmury wynosi kilkaset lat świetlnych.
Gwiazdozbiór LEIER / M57 (Rys. 26)
Rektascencja: 18:51.7 (godziny : minuty)
Deklinacja: +32:58 (stopnie : minuty)
Odległość: 4.100 lat świetlnych
Sławna mgławica pierścieniowa M57 w Gwiazdozbiorze Leier
uznawana jest często za prototyp mgławicy planetarnej; należy do sztuk
okazowych letniego nieba półkuli północnej. Nowsze badania pokazały,
że prawdopodobnie chodzi tutaj o pierścień (torus) z jasnoświecącej
materii, który obejmuje gwiazdę centralną (widoczny tylko przy pomocy
większych teleskopów), a nie o kulistą lub elipsoidalną strukturę gazową.
Gdyby tą mgławicę pierścieniową obserwowało się z płaszczyzny
bocznej, podobna byłaby ona do Mgławicy Dumbell M27. Spoglądamy
przy tym obiekcie dokładnie na biegun mgławicy.
Gwiazdozbiór Lisek / M27 (Rys. 27)
Rektascencja: 19:59.6 (godziny : minuty)
Deklinacja: +22:43 (stopnie : minuty)
Odległość: 1.250 lat świetlnych
Mgławica Dumbell M27 lub Mgławica Hantel w Gwiazdozbiorze Lisek
była pierwszą odkrytą planetarną mgławicą. 12 lipca 1764 r. odkrył
Charles Messier tą nową i fascynującą klasę obiektów. Widzimy ten
obiekt dokładnie z jego płaszczyzny równikowej. Oglądanoby Mgławicę
Dumbell z jednego z biegunów, wykazałaby ona formę pierścienia i jej
widok podobny byłby do tego, jaki znamy z Mgławicy Pierścieniowej M57.
Obiekt ten można już dobrze oglądać przy w miarę dobrych warunkach
pogodowych, przy małych powiększeniach.